متن از لينك زير گرفته شده است

ترام را بهتر بشناسیم

اصول ترام

زمینه قالی یا پارچه معمولاً از تار و پود تشکیل یافته است . تارها به صورت عمودی و پودها به صورت افقی در داخل هم قرار گرفته اند و تصاویر و نقش­هایی که در این تار و پودها بافته شده منظره تصویری را نمایان می سازد . ترامی که در عکاسی و چاپ مورد استفاده قرار می گید تقریباً نقش تار و پود قالی یا پارچه را به عهده دارد

. بدین ترتیب برای عکاسی در روشهای چاپ تیپو و افست از مدلهائی که دارای سایه و روشن می باشند ، بوسیله یک جام شیشه ای که دارای نقاط مربع سیاه و سفید با اندازه های مساویست (تقریبا شبیه تار و پود پارچه) ترام نامیده می شود، استفاده می نماند به این ترتیب که صفحه یا شیشه ترام را به فاصله چند میلیمتری جلوی سطح حساس داخل دوربین روی حامل مخصوص قرا ر می دهند و ترام مزبور سایه و روشن تصویر را به نقاطی ریز یا درشت تبدیل می­کند و این نقاط کوچک یا بزرگ بر روی فلز کپیه می­شود ، به همان نسبت چاپ می گردند و بر روی کاغذ منعکس می گردند بنابراین اگر یک تصویر ترام دار چاپ شده در روزنامه یا مجله را با ذره بین مخصوص چاپخانه (لوپ) نگاه کنیم سایه و روشن تصاویر به صورت نقطه هایی به چشم می آید که در قسمتهای تاریک تصاویر نقطه ها درشت تر و چسبیده تر است و بر عکس در قسمت های روشن تصویر نقطه ها ریزتر و فاصله آنها زیادتر است .( این نوع ترام ،  مخصوص چاپ تیپو و افست می­باشد . در هلیو گراور، نوع ترام متفاوت است و تقریبا بر عکس ترام تیپو و افست ترام تیپو می­باشد) .نوع دیگر ترام که از فیلم مخصوصی تهیه می­شود ترام ماژنتا می­باشد . در عکاسی و کنتاکت مورد استفاده قرار می­گیرد همچنین از ترام­های خطی با اندازه های متفاوت نیز در عملیات کارتوگرافی بخصوص تهیه نقشه های رنگی زمین شناسی استفاده به عمل می آید . نقاط ترام همچنین به روی شیشه ترام به خوبی با ذره بین قابل رویت می باشد و امکان جلو و عقب بردن ترام به وسیله دستگیره مخصوصی که در انتهای سمت راست دوربین قرار گرفته و مدرج است عملی می شود .

ترام چهار خانه :

ترامی که در تیپوگرافی و افست مورد استفاده قرار می­گیرد ترام چهار خانه است و عبارت است از دوشیشه کاملاً همجنس و مساوی که معمولاً مربع مستطیل است ، روی هریک از آنها خطوطی به موازات هم ترسیم شده است . این دو شیشه طوری روی هم قرار می دهند که خطوط موازی آن دو عمود بر هم بر روی یکدیگر قرار گیرند .

طرز تهیه ترام : پس از آنکه هر یک از شیشه ها را به خوبی تمیز کرده روی هرکدام را بطور یکنواخت با قشری از ورنی مخصوص که در مقابل اسید مقاومت دارد می پوشانند . ماشین ترام دارای یک قلم با نوک تیز الماس می باشد که به یک دستگاه دقیق میکرومتری متصل است وبه وسیله همین نوک تیز الماسی خطوط کاملاً موازی هم به آهستگی روی شیشه که سطح آن قبلاً با ورنی مخصوص پوشیده شده است ، رسم می شود . باید توجه داشت که خطوط مزبور به موازات حاشیه شیشه ایجاد نشود بلکه آن را اریب و با زاویه چهل و پنج درجه نسبت به ضلع­های شیشه ، به صورت مستطیل ایجاد شود . خطوطی که بدین ترتیب به روی ورنی ترسیم می­گردد سطح ورنی را از جای خود بلند کرده و حتی خود شیشه را نیز به اندازه بسیار کم و نامحسوس گود می­نماید . خرده های ورنی و تراشه­های شیشه به وسیله فوتکهای خودکاری جمع­آوری و از سر قلم الماس برداشته می­شود .

نوع ورنی که در این مورد بکار می­رود ، امتیاز خاصی دارد که در اثر حرکت الماس وخط انداختن به روی آن اطراف خطوط ترک نمی خورد و قلم الماس به روی ورنی به اهستگی هرچه تمامتر حرکت می کند خطوطی که ترسیم میگردد بینهایت ظریف و به هم نزدیک میباشند .

ماشین تهیه ترام باید در محلی نصب شود و فاقد هرگونه حرکت غیر عادی باشد . کارگرانی که با ماشین مزبور کار میکنند باید نهایت دقت بعمل آورند و حتی از پوشیدن کفش معمولی که تولید صدا و گرد و غبار می­نماید خودداری نمایند . خطوطی که بطور نامحسوس روی شیشه فرورفته به وسیله اسیدفلوریدریک گود می­گردد و سپس گودیها به وسیله لعاب مبنای سیاه رنگی پر میگردد بطوریکه خطوط گود شده و فواصل خطوط در یک سطح قرار گیرند  .

سطح شیشه پس از برداشتن ورنی باقیمانده به دوقسمت متفاوت تقسیم می­گردد .

1-     یک رشته خطوط موازی هم که گود شده و گودی آنها با لعاب سیاه رنگ مینائی پر شده است و تشکیل خطوط سیاه رنگی را می دهند که نور از این خطوط به هیچ­وجه عبور نمی نماید .

2-          یک رشته خطوط مسطح موازی بدون رنگ (رنگ شیشه) که در فواصل خطوط سیاه رنگ قرار گرفته و نور از آنها به صورت کامل عبور می­­نماید .

ترام چهارخانه

بطوری که ذکر شد ، خطوط شفاف و تیره ترام ،‌هر دو در سطحی مساوی قرار دارند . قطر خطوط سیاه رنگ ،‌کاملا ً به اندازه قطر خطوط بی رنگ است و به  عبارت دیگر قطر خطوط و فاصله آنها یکسان است. شیشه دیگر نیز عینا ً به همین ترتیب تهیه می­شود و تنها تفاوتی که دارد خطوط را طوری بر روی شیشه دوم گود و سیاه می­نماید که هنگام قرار گرفتن روی شیشه اولی هر خط با خط مقابل خود تشکیل زاویه­ای قائم دهد .

دو شیشه مزبور را پس از تکمیل ، با چسب قوی و مخصوص که کاملاً شفاف است و به نام بوم کانادا Baumede Canada نامیده می­شود ، بر روی همدیگر می­چسبانند و به مدت معینی زیر فشار محاسبه شده­ای قرار می­دهند و به این طریق خطوط ایجاد شده بدون اینکه لطمه ای ببینند ، نسبت به هم کاملاً عمودی مینمایند .

در پایان اطراف دو شیشه مزبور را به منظور استحکام بیشتر یک طوق فلزی می­گیرند .

مشخصات ترام چهارخانه :

چنانچه شرح دادیم ، مشخص شد که خطوط ترام نسبت به هم زاویه 90 درجه می­سازند و میل هر خط با اضلاع شیشه های مستطیل45 درجه است ،‌ در نتیجه شیشه ترام از نقاط شفاف بسیار ریز مربع شکلی تشکیل گردیده است که نور از آنها عبور می نماید و اطراف آنها را خطوط تیره ای پوشانیده است . هر چه خطوط ترام به هم نزدیک­تر و فشرده­تر باشند، مربع های شفاف کوچک­تر خواهند بود . در نتیجه نقاط تشکیل دهنده تصویر نیز ریزتر خواهند شد و برعکس هرچه خطوط از هم دورتر باشند نقاط روی تصاویر درشت تر به نظر می رسند .

ترام ممتاز آن است که خطوط سیاه آن کاملا ً سیاه رنگ و تیره باشد ، به نحوی که نور به هیچ وجه از آن عبور ننماید ، مربع­های شفاف بدون رنگ بوده و نور به خوبی و کامل از آنها عبور نماید . هنگام استفاده از ترام­های ظریف ، باید در انتخاب نوع کاغذ دقت بیشتری نمود و کاغذ لطیف­تری که دارای جنس عالی­تری باشند ، به کار برد .

با تشریح مطالب فوق هرچه تعداد خطوط سیاه ترام زیادتر باسند آن نوع ترام ته اصطلاح ریزتر و برعکس هرچه تعداد خطوط سیاه کمتر باشد ، ترام درشت­تر است . تعداد خطوط سیاه ترام های معمولی بین 20 تا 80 خط در سانتی­متر می­باشد .

کارکردن با ترام­های بسیار ظریف ، بسیار مشکل است . همچنین در ترام­های بسیار درشت در عین حال که نقاط بیش از حد به چشم می­خورد و منظره خوبی ندارد ،‌از لحاظ اعمال کپیه و چاپ نیز سهولتی ایجاد نمی­نماید .

معمولاً در چاپخانه­ها برای کارهای معمولی مانند روزنامه ترام 50 تا 75 خط سیاه در اینچ ،‌یعنی 20 تا 30 خط سیاه در سانتی­متر و برای کارهای عادی ،‌ترام 90 تا 150 خط در اینچ یعنی 35 تا 50 خط در سانتی متر و برای کارهای سفارشی ،‌ترام 166 تا 175 خط در اینچ و در بعضی موارد استثنایی برای کارهای ظریف از ترام 400خط در اینچ ،‌ یعنی 62 تا 160 خط در سانتی متر استفاده می­نمایند . (هر اینچ برابر 4/25 میلی متر می­باشد) .

به این طریق عرض هر خط و فواصل آن در ترام 53 خط در سانتی­متر که معادل 133 خط در اینچ می­باشد یک دهم میلی­متر می­شود .

در نتیجه پس از عکسبرداری از همین ترام در هر سانتی­متر مربع 2800 نقطه بدست خواهد آمد .

ارزش ترام­های فوق بسیار زیاد است و طرز ساختمان آن مشکل و بی­نهایت دقیق می­باشد . کشورهایی که ترام مزبور را تهیه می کنند (مانند سویس و آلمان) محدودند در نتیجه در طرز نگهداری و به کار بردن آن باید نهایت دقت را به عمل آورد . در جدول زیر قطر یا فاصله خطوط ترام­هایی که زیاد مورد استفاده قرار می­ گیرند ، مشخص می­شوند .

تعداد خطوط سیاه ترام

ترام چهارخانه هلیوگراور :

ترام چهارخانه هلیوگراور ، از لحاظ ساختمان مانند ترام افست و تیپو است و تنها تفاوت ترام هلیو گراور با چاپ افست این است که عکس آن می باشد . یعنی اگر ترام افست را مثبت فرض کنیم ،‌ این ترام منفی است .

نگهداری ترام :

ترام­ها را معمولاً در قفسه های مخصوصی به طور  عمودی و در داخل جعبه های چوبی قرار می­دهند و جعبه های چوبی دارای آسترهای مخملی چندطبقه است و محلی که ترام باید در آن جاسازی شده است . برای نگهداری ترام باید محل آن کاملاً تمیز باشد و از حمل و نقل ترام تا جایی که ممکن است باید خودداری کرد .

عکاسی با ترام از مدلهای سایه و روشن :

نوری که وارد دوربین می­­شود به شبکه های ترام برخورد نموده و بر روی سطح حساس اثر می­نماید . این نور ، نور سفید خالص نیست و قدرت آن در تمام نقاط نیز یکنواخت نمیباشد . به همین دلیل تصویر ترام (به صورت منفی) روی سطح حساس نقش خواهد بست . عمل عکسبرداری به سه نوع دیافراگم به شرح زیر انجام می­گیرد :

1-         دیافراگم بزرگ : برای ایجاد نقاط ترام مربوط به قسمتهای روشن ارژینال

2-         دیافراگم متوسط : به منظور تهیه نقاط ترام مربوط به قسمتهای تاریک ارژینال

3-     دیافراگم کوچک : به منظور تقویت قسمتهای خاکستری و تیره ارژینال و گرفتن کنتراست که معمولاً در این مورد به جای ارژینال از یک برگ کاغذ یا مقوای سفید و براق استفاده می­نمایند .

توجه : اگر قدرت رنگهای خود ارژینال نیز کم یا زیاد باشد اثر نور و در نتیجه تشکیل نقاط ترام متغیر خواهد بود .

پیچازی : اشکال پیچازی شدن چاپ زمانی است که نوع ترام متفاوت شود ،‌یعنی خطوط ترام ریزتر یا درشت تر از ترام قبلی باشد. در صورت استفاده از ارژینال های خارجی باید ارژینال هایی را انتخاب نمود که به وسیله ترام با دانه­های رزینی چاپ گردیده است و عکسبرداری از آن به وسیله ترام چهارخانه به عمل آید .

بطور خلاصه هرگاه در مقابل نور، شیئی کدر قرار گیرد و در پشت آن ، صفحه ای قرار داده شود . بر روی صفحه مزبور سه منطقه مشخص سایه ، نیم سایه ، روشن تشکیل می­گردد .

اشعه خارج شده از دریچه ای از مدور یا مربع باشد ،‌به صورت دایره یا مربع محدود و متصل نیست : بلکه مجموعه این دسته اشعه عبارتند از میلیونها نقطه نورانی نزدیک به هم و همین نقاط نورانی در هم هستند که به شیئی برخورد نموده تشکیل سه منطقه مشخص ذکر شده را روی صفحه می­دهد .

موارد عکسبرداری از ترام :

1-         اندازه و شکل دریچه محدود کننده (دیافراگم)

2-         شکل و تعداد شیئی تیره (ترام)

3-         فاصله بین شیئی تیره و صفحه پشت سر آن یعنی فاصله بین ترام و سطح حساس .

نویسنده : محمد زری باف

0000